eGFR co to za badanie? Klucz do oceny funkcji nerek
Co oznacza skrót eGFR i jak się go oblicza?
eGFR to skrót od angielskiego terminu „estimated glomerular filtration rate”, co w wolnym tłumaczeniu oznacza szacowaną zdolność filtracyjną kłębuszków nerkowych. Jest to kluczowy parametr oceniający, jak sprawnie nasze nerki filtrują krew z produktów przemiany materii i nadmiaru płynów. Badanie eGFR pozwala nam oszacować ten proces, wykorzystując głównie stężenie kreatyniny we krwi. Kreatynina, będąca produktem metabolizmu mięśni, jest usuwana z organizmu przez nerki. Jej podwyższone stężenie we krwi może sugerować obniżoną funkcję filtracyjną nerek. Do obliczenia eGFR stosuje się specjalne wzory, takie jak MDRD lub nowszy i bardziej precyzyjny CKD-EPI, które uwzględniają nie tylko poziom kreatyniny, ale także wiek, płeć, a czasem masę ciała pacjenta.
GFR – czy to to samo co eGFR?
Chociaż terminy GFR i eGFR są często używane zamiennie, istnieje między nimi subtelna różnica. GFR, czyli GFR (glomerular filtration rate), to rzeczywista, mierzalna wielkość przesączania kłębuszkowego w nerkach, stanowiąca podstawową jednostkę oceny ich wydolności. Jest to dokładniejsza miara, którą uzyskuje się zazwyczaj poprzez specjalne procedury, takie jak oznaczenie kreatyniny w moczu dobowym i surowicy (tzw. klirens kreatyniny). eGFR natomiast jest wartością szacunkową, obliczaną na podstawie stężenia kreatyniny (lub rzadziej cystatyny C) w surowicy za pomocą wspomnianych wzorów. eGFR jest znacznie częściej stosowane w praktyce klinicznej ze względu na swoją prostotę i dostępność, stanowiąc doskonałe narzędzie do profilaktycznej oceny funkcji nerek oraz monitorowania chorób przewlekłych.
Kiedy warto wykonać badanie eGFR?
Czynniki ryzyka chorób nerek wskazujące na potrzebę badania
Regularna ocena funkcji nerek za pomocą badania eGFR jest szczególnie ważna dla osób, które należą do grupy podwyższonego ryzyka rozwoju chorób nerek. Do najważniejszych czynników ryzyka zalicza się cukrzycę, która jest jedną z głównych przyczyn przewlekłej choroby nerek (PChN), a także nadciśnienie tętnicze. Inne istotne czynniki to choroby sercowo-naczyniowe, otyłość, a także zaawansowany wiek, ponieważ z wiekiem naturalnie obserwuje się stopniowe pogarszanie się czynności nerek, co objawia się spadkiem eGFR. Osoby z rozpoznanymi chorobami autoimmunologicznymi, nawracającymi infekcjami dróg moczowych, czy te, które przyjmują przewlekle leki potencjalnie nefrotoksyczne, również powinny regularnie monitorować swoje eGFR.
Badanie eGFR przed MRI z kontrastem – dlaczego jest tak ważne?
Badanie eGFR przed wykonaniem rezonansu magnetycznego (MRI) z użyciem środków kontrastowych, szczególnie tych zawierających gadolin, jest niezwykle istotne ze względów bezpieczeństwa. Niektóre środki kontrastowe mogą być trudniej usuwane przez nerki o obniżonej funkcji filtracyjnej. W skrajnych przypadkach, u pacjentów z bardzo zaawansowaną niewydolnością nerek, może dojść do rzadkiego, ale poważnego powikłania zwanego nefropatią pokontrastową związaną z fibrozą układową. Dlatego oznaczenie eGFR przed takim badaniem pozwala lekarzowi ocenić ryzyko i dobrać odpowiedni rodzaj kontrastu lub zdecydować o jego braku, minimalizując potencjalne powikłania i zapewniając bezpieczeństwo pacjenta.
Jak interpretować wyniki badania eGFR?
eGFR – jaka jest prawidłowa wartość i norma?
Prawidłowa wartość eGFR zazwyczaj wynosi 90 ml/min/1,73 m² lub więcej. Takie wyniki wskazują na prawidłową, niezakłóconą filtrację kłębuszkową. Wartości w przedziale 60-89 ml/min/1,73 m² mogą sugerować początkowe stadium zaburzenia funkcji nerek, zwłaszcza jeśli utrzymują się przez dłuższy czas. Warto pamiętać, że z wiekiem naturalnie obserwuje się stopniowy spadek eGFR, dlatego interpretacja wyniku zawsze powinna uwzględniać wiek pacjenta.
Co oznacza niski wynik eGFR i czy można go uznać za za wysoki?
Niski wynik eGFR, czyli poniżej 60 ml/min/1,73 m², jest sygnałem, że nerki mogą nie pracować z pełną wydolnością. Spadek eGFR poniżej tego progu przez okres dłuższy niż trzy miesiące jest podstawą do rozpoznania przewlekłej choroby nerek (PChN). Bardzo niskie wartości, poniżej 30 ml/min/1,73 m², mogą wskazywać na zaawansowaną niewydolność nerek. Z drugiej strony, bardzo wysoki poziom eGFR, czyli tzw. hiperfiltracja kłębuszkowa, również nie jest zjawiskiem fizjologicznym i może występować na przykład w nieleczonej cukrzycy typu 1 (związanej z hiperglikemią) lub fizjologicznie u kobiet w ciąży. Zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie eGFR wymaga konsultacji z lekarzem.
Przygotowanie do badania eGFR – proste kroki do wiarygodnego wyniku
Jakie leki mogą wpływać na wynik kreatyniny i eGFR?
Niektóre leki mogą wpływać na stężenie kreatyniny i tym samym na obliczone eGFR, dlatego ważne jest, aby poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych preparatach. Leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), takie jak ibuprofen czy naproksen, mogą wpływać na przepływ krwi przez nerki. Antybiotyki, zwłaszcza niektóre grupy, oraz leki moczopędne (diuretyki) również mogą mieć działanie nefrotoksyczne lub wpływać na parametry filtracji. W przypadku przyjmowania leków, które mogą mieć wpływ na czynność nerek, lekarz może zalecić monitorowanie eGFR w celu oceny ich wpływu i ewentualnej modyfikacji terapii.
Wynik badania wykonany – co dalej, gdy eGFR jest nieprawidłowe?
Jeśli wynik badania eGFR jest nieprawidłowy – zarówno za niski, jak i za wysoki – kluczowe jest skonsultowanie się z lekarzem. Lekarz, analizując wynik w kontekście ogólnego stanu zdrowia pacjenta, innych badań oraz przyjmowanych leków, będzie mógł postawić właściwą diagnozę i zaproponować odpowiednie postępowanie. W przypadku stwierdzenia obniżonego eGFR, dalsze kroki mogą obejmować pogłębioną diagnostykę w celu ustalenia przyczyny, modyfikację stylu życia (np. dieta, redukcja masy ciała), kontrolę ciśnienia tętniczego i poziomu cukru we krwi, a także ewentualne leczenie farmakologiczne. W przypadku nieprawidłowego eGFR przed badaniem z kontrastem, lekarz podejmie decyzje dotyczące dalszego postępowania diagnostycznego.
Wierzę, że każde słowo ma znaczenie, dlatego w swojej pracy stawiam na rzetelność, zaangażowanie i kreatywność. Pisanie to dla mnie pasja, która pozwala mi łączyć ludzi i inspirować.
